Farklı dönemlerde gazoz imalatı yapılan Uşak’ta birinden farklı ve aralarında ‘Çamlıca’nın da bulunduğu markalar üretildi. Mehmet Keyvanoğlu’nun Uşak’ta Su Kültürü isimli kitabında, Uşak’ta gazoz imalatı ve gazozcularla ilgili önemli bilgiler verildi. Kitapta kentte son olarak üretilen ve 1990’da ilkokula giden ve bugünün yetişkinleri olan vatandaşların da hatırladığı Şifa Gazozu’na da ayrıca bir bölüm açıldı.
ESNAFIN BİR BİRİNİ ÇEKEMESİ ÜZERİNE BELEDİYE İMALATHANELERİ KAPATTI
Kitapta gazoz imalatı sürecini anlatan Süleyman Karaturp, 1961 ve 1970 yılı arasında, kentte 7 gazoz imalathanesi bulunduğunu ve “İçen Bilir” isimli bir marka oluşturduklarını ifade etti. O dönemde portakallı gazoz ve kola yapıldığını kitapta belirten Süleyman Karaturp, tanıtım eksikliğinden dolayı bu imalatın durduğunu belirtti. Karaturp’un kullandığı şu ifadeler dikkat çekti: “Kendi esnafımızın bir birini çekememezliğinden şikayetler çoğaldı, belediye encümeni de tüm gazoz imalathanelerini kapattı”.
BELKAYA’NIN SUYUYLA PREMIUM GAZOZ ÜRETİMİ DE YAPILDI
1980 yılında gazoz imalatı yapan Sefa Göker, kentte Şifa gazozun isim hakkını Burdur’dan alıp burada üretime başladığını belirtti. Mehmet Keyvanoğlu’nun kitabında aktardığına göre, Sefa Göker’in ürettiği Şifa gazozunda, kentte lezzetli su olarak bilinen ve bir dönem şişelenerek satılan Belkaya köyünün suyu kullanıldı. Şifa Gazozunun bir dönem kolası da yapıldı, fakat hammadde sorunu nedeniyle bu üretim de durdu.
İLGİNÇ VE DİKKAT ÇEKEN BİLGİ: BİLYE GAZOZ KAPAĞI OLURDU
Kitapta dikkat çeken noktalardan biri de 1940’lı yılları anlatan Muzzaffer Gülmez’in verdiği bilgiler oldu. Gülmez’in verdiği bilgilere göre 1940’lı yıllarda Uşak’ta büyük bir gazoz fabrikası kuruldu ve gazoz şişeleri bu dönemde bilye olarak adlandırılan misketle kapatıldı. Yıllar sonra bulunan gazoz kapakları da çocuklar tarafından tıpkı cız adı verilen misket gibi oynandı. Bu dönemde üretilen gazozun suyu, bugün Barbaros Caddesi olarak bilinen eski İzmir yolu üzerindeki bir kuyudan temin edildi.
GAZOZUN FİYATI EKMEK GİBİ BELEDİYE TARAFINDAN BELİRLENİYORDU
Kitapta gazozun fiyatının ve üretiminin belediye kontrolünde olduğuna da yer verildi. Uşak Belediye Encümeni’nin 15 Haziran 1973’te aldığı kararla bu durum ortaya kondu. Mehmet Keyvanoğlu’nun kitabında şu noktalara dikkat çekildi: “Uşak Belediye Encümeni’nin 15 Haziran 1973 tarih ve 554 nolu kararı ile Kahvehaneler ve Lokantalarda; yerli sadece gazozun satış fiyatı: 340 kuruş, şehir dışından gelen sade gazozun satış fiyatı: 60 kuruş olarak belirlenmiştir.
ATOM KEMAL’İN İSMİ NERDEN GELİYOR?
Uşak’ta hala İsmetpaşa Caddesi’nde bulunan Atom Kemal isimli işletmeye adı verilen Kemal Mumcu’nun bu lakabı nasıl aldığı da kitapta ortaya kondu. Mehmet Keyvanoğlu, bu konuyla ilgili şu bilgilere kitabında yer verdi: “Gazoz üretiminde su çok önemli. Ne çok sert ne de çok yumuşak olmalı ve Uşak suyu bu işin idealdir. Uşak şekeri kullanılmalıdır ve basıncı iyi ayarlanmalıdır. Gazozun basıncı tam kararında olmalıdır ve açarken iyi patlamalıdır. Halk arasında iyi patlayan gazoz iyidir diye bilinir. Amerika’nın Japonya’ya attığı atom bombasının yankıları sürerken, Uşak’ta Kemal Mumcu sattığı gazozları açarken “Atom bunlar, Atom bunlar” diye bağırırdı. Bundan doyalı Atom Kemal adını alıyordu. Şimdi Uşak’ta herkes, Atom Kemal’i bilir, birçoğu Kemal Mumcu’yu bilmez”. ALİ ARASLI
UŞAK’TA ÜRETİLEN GAZOZ MARKALARI
UŞAK İLİNİN GAZOZLARI
1) Aksel Gazozu
2) Atak Gazozu
3) Atom Gazozu
4) Cem Gazozu / Ulubey
5) Çağlar Gazozu
6) Çağlayan Gazozu
7) Çamlıca Gazozu
8) İçen Bilir Gazozu
9) İmren Gazozu
10) Meral Gazozu
11) Nefis Gazozu
12) Seval Gazozu / Ulubey
13) Sevilen Gazozu
14) Şifa Gazozu
15) Zafer Gazozu - HABER/ALİ ARASLI
