Uşak tarihi ile yaptığı çalışmalarla bilinen Aşçı 1921 yılında Trabzon’dan Batum’a gitmek üzere yolan çıkan 19 kişilik gurubun içinde Uşak'ın Hacı Hüseyin Mahallesinden Kazım Hulusi isminde birinin de bulunduğunu ifade etti. Aşçı bunun için bir gazete haberini kaynak gösterdi.
Osmanlı Devleti'nde sosyalist ve komünist fikirleri ilk benimseyenler Ermeni, Rum, Bulgar ve Yahudiler yani gayrimüslim azınlıklar olduğunun altını çizen Aşçı, Rusya’daki 1917 Bolşevik İhtilali sonrası kurulan Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ile Millî Mücadele döneminde işbirliği geliştirildiğini beraberinde de Bolşevik bir devrimi kurtuluş gösteren bir propagandanın yayılmaya başladığını ileri sürdü.
“MUSTAFA KEMAL PAŞA İÇTE VE DIŞTA GELİŞME GÖSTEREN SOSYALİST VE KOMÜNİST FAALİYETLERE KARŞI TEDBİRLER ALMAYA YÖNELDİ”
Azerbaycan’ın Bakü kentinde 1 Ekim 1920 günü toplanan Sosyalist Müslüman Doğu Halkları Kurultayı sonrası Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti tarafından desteğiyle Türkiye Komünist Fırkası kurulmuş ve Mustafa Suphi başkanlığına getirildiğini hatırlatan Aşçı sonrasında gelişen olayları şu şekilde anlattı; “ Türkiye Komünist Fırkası Başkanı Mustafa Suphi; Emekli Valilerden Arnavut asıllı Mevlevizade Ali Rıza Efendi'nin oğludur. Onun propaganda faaliyetleri sonrası Bolşevik Yeşil Ordu Cemiyeti kurulmuştur. Yeşil Ordu Cemiyeti mensubu Çerkez Ethem Müfrezesi Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetine karşı isyan etmiştir. Komünizm rejiminin Türk Milleti'nin benliğine uygun bir rejim olmadığına inanan Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Mustafa Kemal Paşa içte ve dışta gelişme gösteren sosyalist ve komünist faaliyetlere karşı tedbirler almaya yönelmiştir. Böyle bir ortamda Türkiye Komünist Fırkası Başkanı Mustafa Suphi Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Mustafa Kemal Paşa'nın izni ile 28 Aralık 1920 günü Anadolu'ya gelmiştir. Buradaki amaç Mustafa Suphi 'nin kontrol altında tutulmasıdır. Çünkü Mustafa Suphi Azerbaycan'da Türkler arasında seferberlik ilan ederek askeri bir kuvvet hazırlamakta ve birçok propagandacıyı Türkiye'ye göndermeye devam etmektedir. Mustafa Suphi ve beraberindeki 17 kişi 18 Ocak 1921 günü Kars'tan Erzurum’a hareket etmiştir. Erzurum'da Muhafaza-i Mukaddesat Cemiyeti önderliğinde çıkan olaylar sonucunda tutuklanarak Trabzon'a gönderilmişlerdir. Trabzon’da halkın galeyana gelmesiyle Türkiye Komünist Fırkası Başkanı Mustafa Suphi, 14 arkadaşı ile birlikte Trabzon iskelesinden bir motorbot ile Batum'a doğru yola çıkarılmışlardır.”
MUSTAFA SUPHİ VE ARKADAŞLARINA NE OLDU?
Ancak yolculuğun üzerinden iki hafta geçtiği halde Mustafa Suphi ve 14 arkadaşının hiçbirinin Batum’a ulaşmadığını aktaran Aşçı o günden bu yana haber alınamayan 15 kişinin içinde Uşaklı bir Bolşevik’te olan Kazım Hulusi’nin de bulunduğunu da iddia etti. Aşçı Mustafa Suphi ile can verenlerin sayısı ihtilaflıda olsa 30 Ocak 1921 tarihli İstikbal Gazetesi’nde yer alan haberde zikredilen isimleri paylaştı, isimler şu şekilde;
1) Samsun'un Hançerli Mahallesinden Mustafa Suphi
2) Maria (Meryem) Suphi
3) Üsküdar'ın Ahmet Çelebi mahallesinden Ethem Nejat (İzmir Maarif eski müdürü)
4) Erzincanlı Aşçıoğlu Bahaeddin (muallim)
5) Uşak'ın Hacı Hüseyin Mahallesinden Kazım Hulusi
6) Sürmene'nin Asu Karyesinden Kıralioğlu Maksut
7) Cihangirli Hilmioğlu İsmail Hakkı (doktor)
8)Van'ın Erciş kazasından Ahmetoğlu Hayrettin (Nefer)
9) İstanbullu Emin Şefik (Mühendis)
10) Kadıköylü Tevfik bin Ahmet (Tayyare Yüzbaşısı)
11) Manisalı Kazım bin Ali (İhtiyat Zabiti)
12) Erzincan'ın Akdağ Karyesinden Hariboğlu/Hatipoğlu Mehmet
13) İzmir'in Tilkilik mahallesinden Hacı Mustafa oğlu Mehmet
14) Kandıralı Cemil Nazmi bin İbrahim (Eski Elmalı Kaymakamı)
15) Cemil Nazmi
16) Süleyman Sami
17) Yakup
18) Mehmet Emin
19) Bandırma'nın Manyas Nahiyesinden Topçu Yüzbaşı Mehmet Ali bin Hakkı
HABER MERKEZİ
