İş Göremezlik ödeneği 5510 sayılı Kanun’un 18.Maddesi hükümlerine göre, iş kazası, meslek hastalığı ve analık sigortası kapsamında SGK tarafından istirahatli olunan süreler için verilen ödeme olup halk tarafından rapor parası olarak bilinmektedir.
01 Ekim 2008 tarihinden önce Bağ-Kurlular iş göremezlik ödeneğinden faydalanamıyorlardı. Ancak bu tarihten sonra 5510 sayılı kanunla yapılan düzenlemeler neticesinde 4b kapsamında prim ödemesi yapan bağ-kurlular da kısa vadeli sigorta kolları yardımlarının bir kısmından faydalanma hakkı getirilmiştir. Bunlar;
- İş Kazası,
- Meslek Hastalığı,
- Analık
halleri durumunda geçici iş göremezlik ödeneği alabilmektedirler.
5510 Sayılı Kanunda belirtilen kendi nam ve hesabına çalışan 4/b kapsamında sigortalı sayılanlar şunlardır;
1- Köy ve Mahalle Muhtarları,
2- Hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan;
a) Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar,
b) Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar,
c) Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları,
d) Tarımsal faaliyette bulunanlar,
3- 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanuna tabi jokey ve antrenörler,
4- İsteğe bağlı sigortalılar,
5- 01.10.2008 tarihinden geçerli olmak üzere gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olduğu tespit edilen avukat ve noterler,
6- Türk işverence yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinden, isteğe bağlı sigortalılık kapsamında olup uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak isteyenler.
İş Kazası ve Meslek Hastalığı Halinde;
İş Kazası ve Meslek Hastalığı kapsamında geçici iş göremezlik alan sigortalılar için herhangi bir şekil şartı bulunmamaktadır. Yani işe başladıkları gün bile kaza geçirseler iş göremezlik ödeneğinden faydalanabilirler. Bu kapsamda iş göremezlik ödeneği alabilmeleri için yatarak tedavi görmeleri ve yatarak tedavi sonrası bu tedavinin gereği olarak istirahat raporu aldıkları sürelerin ödemesini alabilirler. İş Kazası ve Meslek hastalığı kapsamında ayakta tedavi nedeniyle alınan raporlar için ödeme yapılmamaktadır. Ayrıca kişinin iş göremezlik ödeneği alabilmesi için genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin borcunun bulunmaması gerekmektedir.
Analık Halinde;
4/b kapsamında analık sigortasından yararlanacak olanlar;
1- Muhtar ( Kadın)
2- Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi olan sigortalı kadın,
3- Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olan sigortalı kadın,
4- Tarımsal faaliyette bulunan sigortalı kadın, olarak belirlenmiştir.
Analık halinde, sigortalının bir yıl içerisinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirmiş olması gerekir. Analık halinde verilen iş görmezlik doğumdan önce sekiz hafta ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftadır. Çoğul gebelik var ise doğumdan önce verilen sekiz haftalık süreye iki hafta daha ilave edilir. Sigortalı kadın eğer istekte bulunur ve hekimde onay verirse doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışabilirler. Kanun gereği doğumdan önce kalan beş haftalık (çoğul gebelik durumunda yedi haftalık) süreyi doğum sonrası sekiz haftalık raporuna ilave edilir ve bu süreleri için iş göremezlik ödemesinde faydalanabilirler. 4/b kapsamında iş göremezlik raporu alan kadın sigortalılar raporlu oldukları sürelerde de BAĞ-KUR primlerini kesintisiz bir şekilde ödemeye devam ederler.
Ancak yasada şirket ortağı kadın ve isteğe bağlı ödeme yapan sigortalıların analığı halinde geçici iş göremezlik ödeneği alabileceği ile ilgili bir hüküm bulunmadığından, 4/b kapsamında sigortalı olan şirket ortağı ve isteğe bağlı prim ödemesi yapan kadın analığı halinde iş göremezlik ödeneğinden faydalanamaz.
