Çalışma hayatında işveren ile çalışanları karşı karşıya getiren ve en çok suiistimal edilen konulardan birisi de çalışanların almış oldukları iş göremezlik belgesi (rapor) dir. Önemli pozisyonlarda çalışan personellerin sık sık rapor almaları işveren ve işyeri açısından telafisi zor durumlar doğurmaktadır. Hele bir de gerçek rahatsızlığının dışında mazeret izni alamayan ve işten kaçmak isteyen personeller bu durumu süreklilik haline getirdi ise işin içinden çıkılmaz bir hal almaya başlar. Bu süreç iş akdinin feshine kadar giden zorlu ve sıkıntılı bir süreçtir iki taraf içinde.
İşverenlerin Fesih Sürecinde Dikkat Etmesi Gereken Noktalar
İşveren işin devamlılığı için, rapor alan personelin yapmakta olduğu işleri diğer çalışanları arasında pay ederek ya da rapor bitimine kadar yeni personel istihdam etmek durumunda kalabilir. Rapor bitim süreleri genelde öngörülmediği için işverenler bu gibi durumlarda çalışanın iş sözleşmesini fesih etmek ister. Ama unutulmamalıdır ki usulüne aykırı yapılan fesihler ileride işverenlerin önüne işe iade davası olarak gelmektedir.
4857 sayılı İş Kanunu’na göre çalışanların uzun süreli ve kesintisiz devam eden bir raporu var ise bu rapor gününün ihbar süresini 6 hafta aşması durumunda, işverene iş sözleşmesini haklı sebeple fesih edebilme hakkı tanımaktadır.
İhbar Sürelerine Göre Rapor Süreleri;
|
Çalışma Süresi |
İhbar Süresi |
İlave Rapor Süresi |
Toplam Rapor Süresi |
|
6 aya kadar |
2 hafta |
6 hafta |
8 hafta / 56 gün |
|
6 ay – 1,5 yıl arası |
4 hafta |
6 hafta |
10 hafta / 70 gün |
|
1,5 – 3 yıl arası |
6 hafta |
6 hafta |
12 hafta / 84 gün |
|
3 yıldan fazla |
8 hafta |
6 hafta |
14 hafta / 98 gün |
Eğer çalışanların uzun süreli kesintisiz almış oldukları rapor süreleri yukarıda belirtilen süreleri aşıyor ise işveren 4857 sayılı İş Kanunu 25.Maddesi gereğince haklı sebeple çalışanlarının iş akdini sonlandırabilir. Doğum ve gebelik durumlarında ise bu süreler 4857/74. Madde de belirtilen 8 hafta doğumdan önce 8 hafta doğumdan sonra toplam 16 haftalık rapor süresinden sonra başlar.
Örnek; 20.11.2005 tarihinden itibaren işyerinde çalışmakta olan Murat Bey, 16 haftalık rapor almıştır. İşverenin iş sözleşmesini haklı nedenle sonlandırma hakkı vardır. İşverenin iş akdini sonlandırması neticesinde Murat Bey’e kıdem tazminatını ödemek durumundadır. Ancak almış olduğu rapor süresi ihbar süresinden fazla olduğu için Murat Bey’e ayrıca ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü yoktur ve iş akdi haklı nedenle fesih edildiği için bu durumda işe iade davası da söz konusu olmamaktadır.
Örnek; 01.01.2016 tarihinden itibaren işyerinde çalışmakta olan Yasin Bey, sık sık 3-4 günlük rapor almaktadır. Almış olduğu raporların toplamı 52 gündür. İşveren bu durumda Yasin Bey’in iş akdini geçerli nedene dayanarak fesih edebilir. Ancak Yasin Bey’e hem kıdem tazminatını hem de aldığı rapor sürelerinin ihbar süresini geçmediği için ihbar tazminatını ödemek durumundadır. İş akdi geçerli nedenle sonlandığı için işe iade davası söz konusu değildir.
Haklı sebeple iş akdini sonlandıran işveren, çalışanının ihbar süresini aşan rapor alması durumunda sadece kıdem tazminatını ödemekle yükümlüdür. Ancak ihbar süresi geçmeyen ve sık sık rapor alarak işin önemli ölçüde aksamasına sebep olduğu ve işyerinin çalışma düzenini olumsuz etkilediği gerekçesiyle 4857/18.Madde’ye dayanarak iş akdi fesih edilen çalışanına kıdem tazminatıyla birlikte ihbar tazminatını da ödemek durumundadır. Bu durumda işverenin iş akdini sonlandırması geçerli nedene dayandığı için çalışanlar işe iade davası kazanamaz.
Kötü Niyet Varsa Tazminatsız Kovulabilirsiniz
Çalışanlar rapor alma işini süreklilik haline getirdi ise işveren kendisine gelen çalışanın raporlarını hakem hastaneye götürebilir. Akabinde işçinin dürüst olmadığı tespit edilirse derhal fesih işlemi yapılabilir. Bu durumda çalışanının iş sözleşmesini 4857 sayılı İş Kanunu 25/II-e bendi uyarınca fesih eden işveren kıdem tazminatı ödemez. Ayrıca 4857/17 Madde de geçen ihbar süresine göre ihbar tazminatı da ödemez.
Yani çalışanlar rapor almayı suistimal etmeleri durumunda tazminatsız işlerinden olma riskleri olduğunu unutmamalıdırlar.
