6740 Sayılı Kanunla, 4632 Sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nda yapılan düzenlemeyle, çalışanların otomatik olarak emeklilik planına dahil edilmesi zorunluluğu getirilmiş ve buna ilişkin çıkarılan yönetmelik ve Bakanlar Kurulu karalı ile 01.01.2017 tarihinden itibaren kademeli olarak yürürlüğe konulmuştur.
İlgili kanun ve buna ilişkin yayınlanan yönetmeliğe göre Özel ve Kamu sektöründe çalışanlardan, Türk vatandaşı olan ve 45 yaşını doldurmamış tüm çalışanların, işverenleri aracılığıyla Bireysel Emeklilik sistemine kademeli olarak dahil edilmeleri zorunluluğu getirilmiştir.
Zorunlu BES Kapsamına Geçiş Süreleri;
- Çalışan sayısı 1000 ve üzerinde olan işyerlerinde, 01.01.2017 tarihinden itibaren
- Çalışan sayısı 250 ve üzerinde olan işyerlerinde, 01.04.2017 tarihinden itibaren
- Çalışan sayısı 100 ve üzerinde olan işyerlerinde, 01.07.2017 tarihinden itibaren
- Çalışan sayısı 50 ve üzerinde 100 den az olan işyerlerinde, 01.01.2018 tarihinden itibaren
- Çalışan sayısı 10 ve üzerinde 50 den az olan işyerlerinde, 01.07.2018 tarihinden itibaren
- Çalışan sayısı 5 ve üzerinde 10 dan az olan işyerlerinde, 01.01.2019 tarihinden itibaren zorunlu BES sistemine geçmeleri zorunluluğu getirilmiştir.
BES Sistemine Ödenecek Olan Prim tutarları
Çalışanların katkı payı, Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen aylık SPEK tutarlarının yüzde üçüne karşılık gelen tutardır. Banka sandıkları iştirakçisi olan çalışanlar için bu çalışanların bağlı bulunduğu sandığa, katılım payı, kesenek veya diğer adlar altında ödediği tutarların hesaplanmasına esas olan kazancın yüzde üçüne karşılık gelen tutardır.
Örneğin; asgari ücret ile çalışan bir personelin BES sistemine katılım yaptığında aylık ödemesi gereken tutar,
2.029,50TL * %3 = 60,89 ( Sistemde Virgülden sonra ki rakamlar dikkate alınmadığından ödenecek olan aylık prim tutarı 60,00TL’dir.)
60,00TL BES katkı payı ödemesi yapan çalışana verilecek olan Devlet desteği,
60,00 * 0,25 = 15,00TL
Çalışanın aylık hesabında biriken katkı payı 75,00TL’dir.
5510 sayılı Kanunun 5.Maddesinin (g) bendi kapsamında yer alan ve ülkemiz ile Sosyal Güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelere götürülen Türk İşçileri, otomatik katılım sistemi kapsamında bulunmamaktadırlar.
BES Sisteminden Ayrılma
BES Sistemine kademeli olarak 45 yaşın altında bulunan bütün çalışanlar otomatik dahil edilirler. Çalışanlar, emeklilik sistemine dahil olduğunun kendisine bildirildiği tarihe müteakip iki ay içinde sözleşmeden cayabilirler. Cayma halinde, ödenen katkı payları ve varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri on iş günü içinde çalışana iade edilir.
En çok yanlış anlaşılan durumlardan birisi de bu iki aylık cayma süresidir. Bu cayma süresinin başlangıç tarihi kanunda belirlenen kademeli geçiş süresi değildir. Otomatik olarak sisteme dahil edilen çalışanın maaşından kesilen katkı payının ilgili emeklilik şirketi hesabına intikal ettiği tarihi takip eden iş gününden, ilgili emeklilik şirketi tarafından posta yoluyla veya güvenli elektronik iletişim araçları ile çalışana bildirimde bulunulur. Bildirimin çalışana ulaştığı tebliğ tarihinden itibaren iki aylık cayma hakkı süresi başlamış olacaktır.
Sistemde bulunan çalışan cayma talebini posta yoluyla ya da güvenli elektronik iletişim aracıyla çalıştığı işverene yada emeklilik şirketine iletecektir.
Çalışanlar bu iki aylık cayma süresinden sonra da diledikleri zaman Zorunlu BES sisteminden ayrılabilirler. Bu durumda da Ödemiş oldukları katkı payları 20 iş günü içerisinde Emeklilik şirketi tarafında çalışana iade edilir.
BES Emeklilik Süresi
Sisteme giriş tarihinden itibaren en az on yıl sistemde bulunmak ve 56 yaşını tamamladıktan sonra çalışanlar emekliliğe hak kazanırlar.
Emekliliğe hak kazanan katılımcı bireysel emeklilik hesabındaki birikimlerinin bir program dâhilinde ödenmesini, tamamının defaten ödenmesini ya da yapacağı yıllık gelir sigortası sözleşmesi çerçevesinde kendisine maaş bağlanmasını talep edebilir.
Devlet Katkısından Yararlanma
Çalışanlar tarafından ödenen katkı paylarına, mevcut bireysel emeklilik sistemi ile aynı koşullara tabi olarak %25 oranında Devlet Katkısı verilecektir. Cayma süresinden sonra sistemde kalmaya devam eden çalışanlara 4632 Sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununa göre bir defaya mahsus olmak üzere 1.000TL tutarında devlet atkısı sağlanacak.
- En az üç yıl sistemde kalanlar Devlet katkısı hesabındaki tutarın yüzde on beşine,
- En az altı yıl sistemde kalanlar Devlet katkısı hesabındaki tutarın yüzde otuz beşine,
- En az on yıl sistemde kalanlar Devlet katkısı hesabındaki tutarın yüzde altmışına,
- En az on yıl sistemde kalıp, 56 yaşını doldurarak emekliliğe hak kazananlar Devlet katkısı hesabındaki tutarın yüzde yüzüne hak kazanırlar.
Ayrıca, sistemde on yıl kalan ve 56 yaşını doldurarak emekliliğe hak kazanan çalışana sistemdeki birikiminin %5’i oranında Ek Devlet Katkısı teşviki verilecektir.
İşverenlerin Yükümlülükleri
İşverenler bu kanun kapsamında kademeli geçiş süresinde Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı tarafından yetkilendirilen bir emeklilik şirketi ile sözleşme yapmak durumundadır.
Hesaplanan BES katkı payları en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden iş günü, işveren tarafından sigorta şirketine aktarılır. İşveren belirlenen zamanda katkı payını ödemez ya da geciktirirse çalışanın birikiminde oluşan parasal kaybın sorumlusudur.
İşveren BES sistemi yükümlülüklerini yerine getirmezse, her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca yüz Türk Lirası idari para cezası ile karşılaşacaktır.
BES Sisteminin Tercih Edilmemesi
BES sisteminin çalışanlar tarafından beklenildiği oranda tercih edilmemektedir. Bunun başlıca sebepleri,
- Emeklilik yaşının 56 yaş ile sınırlandırılması,
- İki aylık cayma süresinin doğru anlatılamaması, çalışanların sanki iki aylık cayma süresinden sonra sanki hiç sistemden çıkamayacakmış gibi düşünmesi,
- Gelirlerinin geçinmek için yeterli olmaması,
- Fon getirilerinin tatmin edici olmaması,
- Geçmiş yıllarda KEY gibi kötü fon tecrübeleri BES sisteminin başlıca tercih edilmeme sebepleri arasındadır.
Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı tarafından yetkilendirilmiş Emeklilik Şirketleri Unvanları
- - Aegon Emeklillik ve Hayat A.Ş.
- - Allianz Hayat ve Emeklilik A.Ş.
- - Allianz Yaşam ve Emeklilik A.Ş.
- - Anadolu Hayat ve Emeklilik A.Ş.
- - Avivasa Emeklilik ve Hayat Ş.
- - Axa Hayat ve Emeklilik A.Ş.
- - Bereket Emeklilik ve Hayat Ş
- - BNP Paribas Cardif Emeklilik A.Ş.
- - Cigna Finans Emeklilik ve Hayat Ş.
- - Fiba Emeklilik ve Hayat A.Ş.
- - Garanti Emeklilik ve Hayat Ş.
- - Halk Hayat ve Emeklilik A.Ş.
- - Katılım Emeklilik ve Hayat A.Ş
- - Metlife Emeklilik ve Hayat A.Ş
- - NN Hayat ve Emeklilik A.Ş.
- - Vakıf Emeklilik Ş.
- - Ziraat Hayat ve Emeklilik A.Ş
.